English
یکی از خصوصیات مطلوب و مورد نیاز برای یک پارچه، قابلیت مقاومت در برابر چروک شدن و یا بازیابی حالت اولیه بعد از چروک شدن می باشد. مهمترین عامل در تعیین میزان چروک در لباس یا پارچه نوع الیافی است که از آن بافته شده است.
در این میان پارچه های پنبه ای از پرکاربردترین منسوجات مورد استفاده در صنعت پوشاک از دیرباز بوده و همچنان نیز به واسطه شاخص‌های مثبتی که این جنس در میان دیگر جنس های الیاف دارد، بسیار مورد توجه می باشد. اما پارچه های پنبه ای در کنار شاخص های مثبتی که دارند، یک شاخص نا خوشنود کننده نیز همراه خود داشته و آن چروک شدن لباس های تولید شده از این جنس می باشد.
از سال‌های نه چندان دور محققان در پی آن شدند تا این مشکل را در مورد لباس های پنبه ای به حداقل برسانند. به طور کلی فرایند های تکمیلی همواره بخشی جدانشدنی جهت تغییر شاخص‌های منفی یک محصول به شاخص‌های مثبت به حساب میآیند. از این رو با استفاده از روش‌های مختلف فیزیکی و شیمیایی تلاش کردند تا میزان چروک پذیری منسوجات پنبه ای و به طور کل الیاف سلولزی شامل پنبه، لینن و ویسکوز را تا حد امکان کاهش دهند.
فرایند های فیزیکی
همانطور که گفته شد یکی از روش ها کاهش میزان چروک پذیری پارچه های پنبه ای ترکیب آن با پلی استر است. این فرایند یکی از منطقی ترین و ساده ترین روش های مرسوم جهت کاهش میزان چروک پذیری لباس‌های ما می باشد.
از دیگر اقدامات فیزیکی صورت گرفته تغییر میزان تاب نخ، تراکم بافت و تغییر نوع بافت است.
اما باز هم با وجود این اقدامات فیزیکی این مشکل به صورت کامل از بین نمی‌رود، بنابراین نیاز به روش های دیگر برای رفع این معضل انکار ناپذیر خواهد بود.
تکمیل شیمیایی
نمونه پارچه هایی که نظر مقاومت چروکی مرغوبیت چندانی ندارند، می توان در مرحله تکمیل با مواد شیمیایی خاص تکمیل و اصلاح شوند.
در روش های شیمیایی، فارغ از نام مواد، فرایندی جهت کاهش میزان چروک پذیری روی پارچه انجام می شود. در ادامه این فرآیند را به زبان ساده تشریح خواهم کرد.
چروک چیست؟
همه مواد پیرامون ما از اتصال زنجیر های مولکولی به یکدیگر تشکیل شده است. این زنجیرها را می توانیم به دو خط موازی و اتصال بین آن ها را با یکسری خطوط عمود که باعث اتصال دو خط موازی می شوند، تشبیه می کنیم. با مطرح کردن این موضوع می توانیم درک بهتری از چروک داشته باشیم.
تردیدی نیست ، پیش از آنکه در رابطه با ضد چروک کردن مطالبی گفته شود، می بایست چروک را بهتر درک کنیم.
داستان چروک(در پارچه های پنبه ای) را از اینجا شروع می کنیم که پنبه جذب رطوبت نسبتاً بالایی دارد(که همه آن را قبول داریم).
همانطور که مشخص است، جذب رطوبت همان جذب آب و بخارات آب می باشد(مشکل از همیجا آغاز می شود).
با اضافه شدن آب به پنبه اتفاق ناخوشایند که همان چروک شدن است عملا رخ خواهد داد. به چه صورت!؟
پنبه از یکسری زنجیرهای مولکولی تشکیل شده است(مثل همه مواد)؛
بین این زنجیرهای مولکولی نوعی پیوند خاص شیمیایی برقرار است؛
زمانی که آب وارد ساخنار الیاف می شود؛
مولکول های آب، پیوندهای بین زنجیرهای پنبه را در هم شکسته و هر یک را به سمتی جابجا می کند؛
در موقعیت جدید، مولکول های آب، خود شروع به ایجاد پیوند با زنجیرها نموده؛
مشکل این ایجاد پیوند آن است که وقتی پس از مدتی، آب بخار شد و از بین رفت، زنجیرها مولکولی پنبه در همان نقطه ای که آب آن ها را جابجا کرده بود باقی می‌مانند و به جایگاه و موقعیت قبلی خود باز نخواهند گشت؛
این موقعیت جدید و بی نظمی به وجود آمده، همان چروک است.
فرایند شیمیایی ضد چروک
حال فرایند شیمیایی چه کمکی به ما می کند. محققین و مهندسین نساجی با استفاده از یک سری مواد، نوع جدیدی از پیوند های ساختگی را در ساختار زنجیرهای مولکولی سلولز ایجاد می کنند. این پیوند ها ضمن ثابت نگه داشتن پیوندهای زنجیرها از ورود آب به ساختار الیاف جلوگیری به عمل می آورند.
علاوه بر خاصیت ضد چروک، زمانی که به آب اجازه داده نشود که به ساختار الیاف ورود داشته باشد، پس به نوعی لباس های پوشش داده شده با این مواد نیز کمتر هم کثیف می شوند و همینطور پس از شستشو سریعتر خشک خواهند شد.
امروزه از نانو مواد به همراه تکنولوژی پلاسما برای ضد چروک کردن منسوجات استفاده می‌کنند.
مضرات تکمیل های شیمیایی
استفاده از این مواد مشکلاتی هم در برخی مواقع ایجاد می‌کنند که از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کاهش میزان مقاومت پارچه در برابر پارگی.
- آزاد شدن برخی ترکیبات موجود در طبیعت
- ثبات این نوع پوشش ها با گذر زمان کمتر می شود.
تاثیر اتو بر چروک منسوجات پنبه ای
استفاده از اتو سبب می‌شود زنجیرها مولکولی جابجا شده توسط گرما و با حضور بخار آب مجدد از جای خود جابجا گردد و در محل دلخواه ما جایگذاری شوند.
چروک پذیری در منسوجات پشمی
سوالی که اینجا می توان مطرح کرد این است که حالا چرا در پارچه ها و لباس های پشمی با وجود جذب بالاتر رطوبت نسبت به پنبه این چروک ها رخ نمی دهد؟
در پشم پیوند های بین زنجیر های مولکولی بسیار مستحمتر از پنبه بوده و آب قادر به شکستن و جابجایی این زنجیر ها نیست. پیچ دار بودن این الیاف را هم می توان به این مقاومت ذاتی اضافه کرد.